De Nederlandse financiële sector is uniek en dynamisch, en heeft een sterke focus op stabiliteit en innovatie. Zo groeide het aantal fintechbedrijven de afgelopen jaren sterk. Onder andere door de stabiliteit wordt Nederland in Europa gezien als een wenselijke locatie voor grote financiële instellingen. Ook zijn er steeds meer Europese banken die zich op de Nederlandse spaarder richten. De grote financiële instellingen – van banken tot verzekeringsmaatschappijen, pensioenfondsen en vermogensbeheerders – spelen een belangrijke systeemfunctie in de Nederlandse economie. Deze instellingen faciliteren economische activiteiten, zoals het verwerken van betalingen, het verstrekken van krediet en het beheren van investeringen. Ook toezichthouders vervullen een sleutelrol. Partijen zoals De Nederlandsche Bank, Autoriteit Financiële Markten en de Europese Centrale Bank zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de financiële stabiliteit van het land en de naleving van de financiële wet- en regelgeving.
“ Het aantal Nederlandse fintechs steeg van 635 in 2019 naar 861 begin 2023 ” - Dutch FinTech Census 2023 Report, EY
Daarnaast is de Nederlandse financiële sector pionier op het gebied van duurzaamheid. Veel Nederlandse financiële instellingen hebben zich gecommitteerd aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs en nemen actief deel aan initiatieven om de overgang naar een duurzame economie te bevorderen.
Dit speelt in de financiële sector
De kenmerken van de Nederlandse financiële sector bepalen voor een belangrijk deel ook de belangrijke thema’s op deze markt.
- Wet- en regelgeving
De regeldruk voor financiële instellingen blijft toenemen. De Nederlandse toezichthouders AFM en DNB waren in de periode 2020-2022 samen verantwoordelijk voor 207 publicaties gericht op de financiële sector. De Europese toezichthouders (EBA, ESMA en EIOPA) publiceerden maar liefst 2 keer zoveel in dezelfde periode, zo blijkt uit een recente analyse.
Sinds januari 2023 is DORA een Europese verordening met als doel dat financiële organisaties hun IT-risico’s beter gaan beheersen en daarmee weerbaarder worden tegen cyberdreigingen.
Financiële instellingen krijgen vanaf 2024 ook te maken met de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), die organisaties verplicht om te rapporteren over de impact van hun activiteiten op mens en milieu. Daarnaast eist de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) nog altijd veel aandacht op. Maar denk ook aan de nieuwe Pensioenwet die sinds 1 juli 2023 van kracht is. En tegelijkertijd brengen de Payment Service Directive 3 (PSD3), de Payment Service Regulation (PSR) en het Framework Financial Data Access (FIDA) voor de gehele sector grote veranderingen met zich mee.
- MVO en duurzaamheid
Maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt de norm binnen de financiële sector. Een belangrijke MVO-pijler is verduurzaming van de bedrijfsvoering via energiebesparing en het beperken van de CO2-uitstoot, om zo de negatieve impact op het milieu te verkleinen.
Dat is niet vrijblijvend. In juli 2019 ondertekenden Nederlandse banken, pensioenfondsen, verzekeraars en vermogensbeheerders een ‘klimaatcommitment financiële sector’. Dit commitment omvat het rapporteren over de impact van financieringen en investeringen op het klimaat. Bovendien werken zij aan actieplannen om de CO2-uitstoot te verminderen, bijvoorbeeld door minder te investeren in vervuilende activiteiten. Dit initiatief van de Nederlandse financiële sector was in 2019 uniek in de wereld.
Daarnaast is MVO gericht op het nemen van sociale en economische verantwoordelijkheid. Financiële instellingen moeten bijvoorbeeld een inclusieve werkomgeving creëren, mensenrechten respecteren en onethische bedrijfspraktijken tegengaan. Vrijwel alle financiële instellingen in Nederland rapporteren over de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. Deze SDG’s adresseren de meest urgente mondiale problemen, zoals klimaatverandering, ongelijkheid, gezondheid, educatie en honger.
- Digitalisering en fintechdisruptie
De Nederlandse financiële sector loopt voorop in de digitale transformatie. Op brede schaal wordt gebruikgemaakt van AI-gestuurde risicoanalyses, chatbots, apps voor mobiele betalingen en open banking-apps die klanten helpen hun financiën beter te begrijpen en gepersonaliseerde aanbevelingen geven.
Financiële instellingen erkennen de voordelen van digitale transformatie en omarmen die breed. De transformatie is echter ook noodgedwongen. Financiële instellingen moeten het steeds vaker opnemen tegen fintechstart-ups en grote technologiebedrijven die financiële diensten aanbieden. Deze nieuwe spelers zijn wendbaar en kunnen snel innoveren. Traditionele banken en financiële instellingen moeten daarom hun digitale aanbod verbeteren om concurrerend te blijven. Ze worden zelf hightechbedrijven.
Klanten verwachten bovendien steeds meer een naadloze, digitale ervaring bij het omgaan met hun financiën. Ze willen toegang tot hun rekeningen via mobiele apps, realtime updates en gepersonaliseerde diensten. Ook regelgeving dwingt financiële instellingen tot digitalisering. Overheden en regelgevende instanties eisen steeds vaker dat financiële instellingen bepaalde technologieën implementeren om de transparantie te verhogen en fraude te bestrijden. Dit kan variëren van het gebruik van AI voor risicobeoordeling tot het implementeren van beveiligingsprotocollen voor online transacties.
- Dreiging van cyberaanvallen en fraude
Financiële instellingen beheren enorme hoeveelheden geld en verwerken op grote schaal gevoelige persoonsgegevens. Mede daardoor zijn ze een aantrekkelijk doelwit voor cybercriminelen. Die bestoken financiële dienstverleners bijvoorbeeld met ransomwareaanvallen of proberen hun klanten op te lichten (bijvoorbeeld bankfraude).
Dat doen ze met succes. In 2022 werden er in de financiële sector wereldwijd 1.829 cyberincidenten gemeld. Volgens een rapport van VMware was 74% van de ondervraagde financiële instellingen in 2022 doelwit van ransomware aanvallen. DORA moet de financiële sector beter beschermen en weerbaarder maken tegen de steeds groter wordende cyberrisico’s.
Ook statelijke actoren vormen een bedreiging. Die voeren bijvoorbeeld Distributed Denial of Service-aanvallen (DDoS) uit, of claimen ten onrechte een hack die wel moet worden onderzocht en securityteams dus veel tijd kost. Deze aanvallen kunnen de samenleving ontregelen en het vertrouwen in de sector schaden.
“ 74% van de ondervraagde financiële instellingen wereldwijd was in 2022 doelwit van ransomwareaanvallen ” - VMware’s Modern Bank Heists 5.0 report
Technologie vormt de kern
We merkten het eerder al op: de Nederlandse financiële sector loopt voorop in de digitale transformatie. Maar technologie vormt ook de rode draad door alle belangrijke thema’s binnen de sector.
Bijvoorbeeld de naleving van steeds meer en steeds strengere wet- en regelgeving kan niet zonder systemen voor gegevensbeheer, rapportagehulpmiddelen en algoritmen voor het detecteren van onregelmatigheden. De sterke focus op MVO en duurzaamheid vraagt om technologieën die bijdragen aan energiebesparing en het verminderen van de CO2-uitstoot. Dit omvat alles van energie-efficiënte datacenters tot software voor het volgen van de CO2-voetafdruk.
De hete adem van fintechstart-ups en technologiebedrijven versnelt de toepassing van nieuwe technologie. Denk aan kunstmatige intelligentie (AI), machine learning, mobiele applicaties en blockchaintechnologie. Financiële instellingen gebruiken deze technologieën om processen te automatiseren, risico’s te beheren, klantinteracties te verbeteren en nieuwe diensten te creëren. Met geavanceerde technologieën voor het monitoren en reageren op bedreigingen beantwoordt de financiële sector de toenemende cyberdreiging. Deze elementen vormen de kern van de moderne financiële sector. De digitale transformatie stelt de financiële sector echter ook voor belangrijke uitdagingen. Daar gaan we in het volgende hoofdstuk dieper op in.
“ Natural Language Processing (NLP) en Large Language Models (LLM’s) waren in 2023 wereldwijd de meest gebruikte AI-toepassingen in de financiële dienstensector ” - Statista
IT-uitdagingen voor de financiële sector
Technologie is de rode draad binnen de financiële sector. Maar technologie stelt financiële instellingen ook voor grote uitdagingen. Denk aan legacy systemen en integratie-issues, complexiteit van security en fraudebestrijding, tekort aan technische expertise, focus op duurzame IT en samenwerking. In de volgende blog lees je uitgebreid wat deze uitdagingen inhouden. Klik hier.
